Yazılım

Python Dersleri 5-Veri Yapıları: Listeler, Demetler ve Sözlükler
09/07/2023 01:46:35

Veri Yapıları: Listeler, Demetler ve Sözlükler

Bu dersimizde Python programlama dilinde listeleri, demetleri ve sözlükleri öğreneceğiz. Bu veri yapıları, farklı türde verileri gruplandırmak ve işlem yapmak için kullanılır. İşte liste tanımlama ve elemanlara erişim, liste işlemleri (ekleme, silme, sıralama), demetlerin ve sözlüklerin kullanımı, iç içe veri yapıları gibi konuları ele alacağız. Ayrıca bir örnek uygulama olan isim listesi sıralama örneğini yaparak bu kavramları pratiğe dökeceğiz.

Liste Tanımlama ve Elemanlara Erişim:

Python'da liste, farklı türde verileri bir arada tutmak için kullanılan bir veri yapısıdır. İşte bir örnek:

liste = ["elma", "armut", "kiraz"]

# Elemanlara erişim
print(liste[0])  # "elma" yazdırılır
print(liste[1])  # "armut" yazdırılır
print(liste[2])  # "kiraz" yazdırılır

Yukarıdaki örnekte, liste adlı bir liste tanımladık ve içine üç farklı meyve adı ekledik. Listede bulunan elemanlara erişmek için indeksleri kullanırız. İndeksler 0'dan başlar, bu nedenle ilk elemanı almak için [0], ikinci elemanı almak için [1], üçüncü elemanı almak için [2] gibi indeksleri kullanırız.

Liste İşlemleri: Ekleme, Silme, Sıralama:

Python'da listeler üzerinde çeşitli işlemler yapabiliriz. İşte bazı temel liste işlemleri:

Eleman Ekleme: append(), insert()
Eleman Silme: remove(), pop(), del
Liste Sıralama: sort(), sorted()

İşte bir örnek:

liste = ["elma", "armut", "kiraz"]

# Eleman ekleme
liste.append("muz")  # Listenin sonuna "muz" ekler
liste.insert(1, "portakal")  # İkinci indekse "portakal" ekler

# Eleman silme
liste.remove("elma")  # "elma"yı listeden siler
silinen_eleman = liste.pop(2)  # İkinci indeksteki elemanı siler ve saklar
del liste[0]  # İlk elemanı siler

# Liste sıralama
liste.sort()  # Listeyi alfabetik olarak sıralar
siralama = sorted(liste)  # Listeyi sıralar ve yeni bir liste oluşturur

# Liste elemanlarına erişim
print(liste)  # ["armut", "kiraz", "muz"] yazdırılır
print(silinen_eleman)  # "portakal" yazdırılır
print(siralama)  # ["armut", "kiraz", "muz"] yazdırılır

Yukarıdaki örnekte, liste adlı bir liste tanımladık ve çeşitli işlemler yaptık. append() fonksiyonuyla "muz"u listenin sonuna ekledik. insert() fonksiyonuyla "portakal"ı ikinci indekse ekledik.

remove() fonksiyonuyla "elma"yı listeden sildik. pop() fonksiyonuyla ikinci indeksteki elemanı sildik ve silinen_eleman değişkeninde sakladık. del anahtar kelimesiyle ilk elemanı sildik.

sort() fonksiyonuyla listeyi alfabetik olarak sıraladık. sorted() fonksiyonuyla da aynı işlemi yaparak yeni bir liste oluşturduk.

Demetler ve Sözlüklerin Kullanımı:

Python'da demetler (tuple) ve sözlükler (dictionary) farklı veri yapılarıdır.

Demetler, değiştirilemez (immutable) bir veri yapısıdır. Elemanları parantez içinde virgülle ayrılarak tanımlanır. İşte bir örnek:

demet = ("elma", "armut", "kiraz")

# Elemanlara erişim
print(demet[0])  # "elma" yazdırılır
print(demet[1])  # "armut" yazdırılır
print(demet[2])  # "kiraz" yazdırılır

Yukarıdaki örnekte, demet adlı bir demet tanımladık ve elemanlara erişmek için indeksleri kullandık. Demetlerde elemanların değerleri değiştirilemez, yani elemanları güncellemek veya silmek mümkün değildir.

Sözlükler ise anahtar-değer çiftlerini içeren bir veri yapısıdır. Anahtarlar benzersiz olmalıdır ve her bir anahtarın karşılık gelen bir değeri vardır. İşte bir örnek:

sozluk = {"elma": 5, "armut": 3, "kiraz": 10}

# Değerlere erişim
print(sozluk["elma"])  # 5 yazdırılır
print(sozluk["armut"])  # 3 yazdırılır
print(sozluk["kiraz"])  # 10 yazdırılır

Yukarıdaki örnekte, sozluk adlı bir sözlük tanımladık ve anahtar-değer çiftlerini kullanarak değerlere eriştik. Anahtarlar köşeli parantezler içinde belirtilir ve değerlere ulaşmak için anahtarları kullanırız.

İç İçe Veri Yapıları:

Python'da iç içe veri yapıları oluştPython'da iç içe veri yapıları oluşturabiliriz, yani bir veri yapısı içinde başka bir veri yapısı bulunabilir. Örneğin, bir liste içinde demetler veya sözlükler bulunabilir. İşte bir örnek:

liste = [("elma", 5), ("armut", 3), ("kiraz", 10)]

# İç içe veri yapılarına erişim
print(liste[0])  # ("elma", 5) yazdırılır
print(liste[1][0])  # "armut" yazdırılır
print(liste[2][1])  # 10 yazdırılır

sozluk = {"meyveler": ["elma", "armut", "kiraz"], "miktarlar": [5, 3, 10]}

# İç içe veri yapılarına erişim
print(sozluk["meyveler"])  # ["elma", "armut", "kiraz"] yazdırılır
print(sozluk["miktarlar"][1])  # 3 yazdırılır

Yukarıdaki örnekte, liste adlı bir liste tanımladık ve içinde demetler bulundurduk. İndeksleri kullanarak iç içe veri yapılarına eriştik. Örneğin, liste[0] bize ("elma", 5) demetini verirken, liste[1][0] bize "armut"u verir.

Aynı şekilde, sozluk adlı bir sözlük tanımladık ve içinde listeler bulundurduk. Anahtarları kullanarak iç içe veri yapılarına eriştik. Örneğin, sozluk["meyveler"] bize ["elma", "armut", "kiraz"] listesini verirken, sozluk["miktarlar"][1] bize 3'ü verir.

Örnek Uygulama: İsim Listesi Sıralama:

Şimdi, Python'da bir isim listesini sıralama örneği yapalım. Kullanıcıdan bir isim listesi alacak ve bu isimleri alfabetik olarak sıralayacak bir fonksiyon oluşturacağız. İşte örnek kod:

def isimleri_siralama():
    isimler = []
    while True:
        isim = input("Bir isim girin (Çıkmak için 'q' tuşuna basın): ")
        if isim == "q":
            break
        isimler.append(isim)
    
    isimler.sort()
    
    print("Sıralanmış isimler:")
    for isim in isimler:
        print(isim)

# Fonksiyonu çağırma
isimleri_siralama()

Yukarıdaki örnekte, isimleri_siralama() adlı bir fonksiyon tanımladık. Bu fonksiyon kullanıcıdan isimler alır ve bu isimleri isimler adlı bir liste içinde toplar. Kullanıcı "q" tuşuna basarak çıkmak istediğinde döngüyü sonlandırır.

Daha sonra, sort() fonksiyonunu kullanarak isimleri alfabetik olarak sıralarız. Sıralanmış isimleri ekrana yazdırmak için for döngüsünü kullanırız.

Bu şekilde bir isim listesini sıralama örneğini Python'da gerçekleştirmiş oluyoruz.

Bu dersimizde Python programlama dilinde listeleri, demetleri ve sözlükleri öğrendik. Bu veri yapılarıyla verileri düzenli bir şekilde saklayabilir ve işleyebiliriz. Daha karmaşık projelerde bu veri yapılarını kullanarak daha fazla işlem yapabilirsiniz.